Gia công inox chuẩn kỹ thuật: cắt, chấn, dập, lốc toàn diện

Cẩm nang thực chiến cho xưởng gia công Inox: từ thiết kế đến thành phẩm

Trong bối cảnh tiến độ gấp và yêu cầu thẩm mỹ cao, nhiều xưởng tại Việt Nam đang “đau đầu” vì mép cắt cháy xém, góc chấn sai, tấm dập rạn nứt hoặc ống lốc không tròn đều. Lỗi nhỏ ở công đoạn đầu có thể đội chi phí, chậm giao hàng và làm giảm tuổi thọ sản phẩm Inox. Bài viết này tổng hợp kinh nghiệm kỹ thuật cốt lõi về bốn nhóm công nghệ chính: Cắt – Chấn – Dập – Lốc, kèm tiêu chí lựa chọn phương pháp, cài đặt thông số và cách tránh lỗi thường gặp. Mục tiêu là giúp kỹ sư, thầu cơ điện, chủ xưởng thiết lập quy trình ổn định, kiểm soát dung sai, tối ưu chi phí vận hành và chuẩn hóa chất lượng theo nhu cầu thực tế từ lan can, mặt dựng, tủ điện đến bồn bể công nghiệp. Bạn sẽ có một khung tham chiếu rõ ràng để quyết định nhanh: dùng laser hay tia nước, chọn dao – cối chấn nào, clearance dập bao nhiêu, hay lốc 3 trục hay 4 trục để đạt biên dạng chuẩn ngay từ lần đầu.

Tổng quan nền tảng: Gia công Inox gồm những gì và vì sao quan trọng

Gia công Inox (thép không gỉ) trong sản xuất cơ khí tấm bao gồm bốn nhóm công đoạn chính:
– Cắt tạo hình: chia tấm theo biên dạng. Công nghệ phổ biến: laser fiber, plasma, tia nước, cắt cơ khí.
– Chấn gấp: tạo góc, gân tăng cứng trên tấm.
– Dập: biến dạng cục bộ bằng khuôn, gồm dập nguội và dập nóng.
– Lốc: uốn tròn tấm/ống để chế tạo bồn, ống, vỏ trụ.

Tầm quan trọng:
– Quyết định chất lượng bề mặt (méo, cháy, ba via), độ chính xác (dung sai, lỗ – rãnh), cơ tính vùng chịu lực (biến cứng, ứng suất dư).
– Ảnh hưởng trực tiếp chi phí: thời gian máy, hao mòn dụng cụ, tỉ lệ phế phẩm, vật tư phụ (khí, hạt mài, dầu).
– Tác động an toàn thực phẩm và ăn mòn: đặc biệt với 304/316 cho bồn bể, thiết bị bếp công nghiệp; mép cắt sạch, không oxit hóa là yêu cầu bắt buộc.

Hiểu “cái gì” và “vì sao” giúp chọn đúng công nghệ theo độ dày, mác Inox (201/304/316/430), yêu cầu thẩm mỹ và ngân sách, từ đó ổn định sản xuất.

Những khía cạnh then chốt cần làm chủ

1) Lựa chọn phương pháp cắt theo độ dày – độ chính xác – nhiệt ảnh hưởng

– Laser fiber: tốc độ cao, mép sạch, phù hợp 0.5–16 mm; dùng N2 để giữ sáng mép, O2 để tăng tốc nhưng dễ oxit hóa. Ứng cho mặt dựng, chi tiết chính xác.
– Tia nước: không sinh nhiệt (HAZ≈0), cắt dày >20 mm hoặc vật liệu nhạy nhiệt/mạ; tốc độ chậm hơn, chi phí hạt mài cao.
– Plasma: kinh tế cho tấm dày, dung sai vừa phải, có HAZ, cần xử lý ba via khi yêu cầu thẩm mỹ cao.
Ví dụ: tấm 304 dày 3 mm, mặt lộ: ưu tiên laser với N2; tấm 316 dày 25 mm cho bích: cân nhắc tia nước.

2) Chấn gấp: dao – cối phù hợp, bán kính trong và bù hồi xuân

– Chọn V-die ≈ 6–8× chiều dày; với Inox, tối thiểu bán kính trong ≥ 1×t để tránh nứt mép.
– Hồi xuân Inox thường 2–4°, cần bù góc trên CNC và kiểm tra đầu ca.
– Dao nhọn cho góc nhỏ, dao bán kính cho mép không để lại vết; bảo vệ bề mặt bằng phim nếu yêu cầu thẩm mỹ.

3) Dập: dập nguội vs dập nóng và thiết kế khuôn

– Dập nguội cho sản lượng lớn, độ chính xác cao; cần clearance đột cắt 8–10% t cho Inox để giảm ba via và mẻ lưỡi.
– Dập nóng dùng khi biến dạng lớn, giảm nứt nhưng tăng yêu cầu kiểm soát nhiệt và xử lý bề mặt.
– Vật liệu khuôn: SKD11/ DC53, carbide cho sản lượng cao; phủ TiN/TiCN giảm dính bám.

4) Lốc tròn ống/tấm: độ cong đều và mép hàn chuẩn

– Máy lốc 3/4 trục với chức năng prebending giảm phần mép thẳng.
– Căn theo bán kính yêu cầu, thiết lập trình tự nắn – lốc – kiểm tra dưỡng cong; lưu ý “springback” của Inox lớn hơn thép carbon.

5) Kiểm soát chất lượng và truy xuất

– Chuẩn hóa thông số cài đặt theo mác vật liệu/độ dày, mẫu đối chiếu đầu ca.
– Gắn mã lô vật liệu cho chi tiết thành phẩm (đặc biệt dự án F&B, dược), lưu thông số máy để truy xuất khi có sự cố.

Chuyên đề chuyên sâu theo từng công đoạn

Đối với yêu cầu cắt biên dạng chính xác, laser fiber đang là lựa chọn chủ đạo nhờ tốc độ và sự ổn định. Việc hiểu nguyên lý truyền dẫn sợi quang, chọn khí cắt và căn tiêu cự đúng là chìa khóa để giữ mép sáng, giảm bavia và tiết kiệm khí.

Khi cân nhắc giữa laser và plasma, không chỉ chi phí đầu tư mà còn dung sai, HAZ và tính thẩm mỹ bề mặt cần được đặt lên bàn cân. Một hướng dẫn so sánh rõ ràng giúp bạn quyết định nhanh theo từng dự án.

Với tấm dày hoặc vật liệu nhạy nhiệt, cắt tia nước mang lại mép cắt “lạnh”, không biến màu – phù hợp cho bích dày, chi tiết ghép chính xác và vật liệu nhiều lớp.

Chấn gấp Inox đòi hỏi lựa chọn dao – cối phù hợp, tính toán bán kính trong và bù chiều phát triển chính xác để lắp ghép không hở mí, đặc biệt ở tủ điện, máng cáp và ốp trang trí.

Nếu sản lượng lớn hoặc hình dạng lặp lại, dập khuôn sẽ vượt trội về tốc độ. Nắm chắc nguyên tắc thiết kế khuôn, bôi trơn, thông gió và thoát phoi sẽ kéo dài tuổi thọ dụng cụ và ổn định kích thước.

Chế tạo bồn, bể công nghiệp yêu cầu lốc tròn ổn định, mép hàn tiếp xúc chuẩn và kiểm soát độ ô van. Thiết lập quy trình prebend – lốc – kiểm dưỡng là bước bắt buộc.

Trong trang trí kiến trúc và lưới Inox, máy đột CNC cho phép tạo hoa văn, đột lỗ/đột khe chính xác với tốc độ cao; kiểm soát ba via và biến dạng là điểm mấu chốt.

Các lỗi khi chấn như nứt chân gấp, biến dạng mép hoặc sai góc thường xuất phát từ chọn V-die sai, bán kính quá nhỏ hoặc bù hồi xuân chưa đúng. Bộ checklist khắc phục sẽ giúp bạn sửa nhanh ngay tại máy.

Để chọn đúng phương pháp cắt theo độ dày, dung sai và thẩm mỹ yêu cầu, một ma trận quyết định thực dụng giúp rút ngắn thời gian báo giá và giảm rủi ro chất lượng.

Cuối cùng, tuổi thọ dao cắt/khuôn dập phụ thuộc lớn vào vật liệu dụng cụ và xử lý bề mặt. Chọn đúng thép dụng cụ và lớp phủ sẽ giảm mẻ lưỡi, kéo dài chu kỳ mài.

Ứng dụng thực tế và khuyến nghị chuyên gia

Ứng dụng điển hình:
– Bồn, bể công nghiệp 304/316: cắt N2 giữ mép sạch cho mối hàn đẹp, lốc 4 trục có prebend, kiểm soát độ ô van ≤ 1%.
– Mặt dựng – lam trang trí: laser biên dạng tinh, đột CNC hoa văn kết hợp chấn gân chống võng, bảo vệ bề mặt bằng phim trong suốt.
– Tủ điện – máng cáp: chấn chính xác, bù hồi xuân theo mác Inox, đột lỗ module; yêu cầu mép không ba via để đảm bảo an toàn lắp đặt.
– Bếp công nghiệp/thiết bị F&B: dùng 304/316L; tránh oxy hóa mép cắt, xử lý passivation sau hàn.

Thông số và mẹo nhanh:
– Laser fiber: dùng N2 cho bề mặt lộ; O2 cho chi tiết kỹ thuật không yêu cầu thẩm mỹ cao. Tốc độ và duty dựa theo bảng máy, thử cắt “coupons” đầu ca.
– Chấn: V-die = 6–8×t; bán kính trong ≥ 1×t với 304/316. Hồi xuân thường 2–4°, kiểm tra bằng mẫu chuẩn.
– Dập: clearance đột 8–10% t; dùng DC53/Carbide cho sản lượng lớn; bôi trơn phù hợp giảm dính bám và ba via.
– Lốc: thiết lập prebend hai đầu; hiệu chỉnh theo springback bằng tăng ép lặp; dùng dưỡng cong/laser profile để kiểm.

Lỗi thường gặp cần tránh:
– Dùng O2 cắt chi tiết inox để lộ mặt, gây mép xám và tốn công làm sạch.
– Chọn V-die quá nhỏ dẫn đến nứt mép chấn và vết in trên bề mặt.
– Clearance dập quá chặt làm sứt mẻ lưỡi và ba via lớn.
– Không prebend khi lốc khiến mép thẳng dài, khó hàn khép kín.
– Bỏ qua mẫu đối chiếu đầu ca, dẫn tới sai số cộng dồn giữa các lô.

Kết luận và bước tiếp theo

Làm chủ bốn công đoạn Cắt – Chấn – Dập – Lốc là chìa khóa để nâng năng suất, giữ dung sai ổn định và tạo bề mặt inox đạt chuẩn công nghiệp lẫn thẩm mỹ. Hãy chuẩn hóa thông số theo vật liệu/độ dày, chọn đúng công nghệ cho từng dự án và duy trì kiểm soát chất lượng theo ca. Cần tư vấn thiết lập quy trình hoặc báo giá vật tư Inox 201/304/316, dịch vụ cắt – chấn – lốc theo bản vẽ tại Hà Nội? Liên hệ đội ngũ kỹ thuật của chúng tôi để được đề xuất cấu hình, thông số và giải pháp tối ưu chi phí cho xưởng của bạn.